Wady postawy są w dzisiejszych czasach poważnym problemem cywilizacyjnym. Zmiany degeneracyjne, ograniczenia zakresu ruchu i dolegliwości bólowe bardzo często występują u muzyków – zarówno zawodowych, jak i grających na instrumentach dla przyjemności. Mogą one w znacznym stopniu obniżać jakość życia na różnorodnych płaszczyznach. Co sprawia, że układ ruchu instrumentalistów często jest poddawany obciążeniom wywołującym wady postawy? Jak można leczyć problemy charakterystyczne dla muzyków różnych specjalności?
Wady postawy u muzyków – przyczyny
Większość muzyków uczy się gry na instrumencie już od 6 roku życia. Uczniowie szkół muzycznych są grupą szczególnie narażoną na problemy związane z prawidłową postawą. Utrzymywanie określonych pozycji przez długie godziny może prowadzić do przykrych konsekwencji, które uwidocznią się w wieku dorosłym. Jakie są najważniejsze przyczyny problemów?
- Niesymetryczne ustawienie miednicy – ta kwestia jest prawdziwą zmorą wśród gitarzystów, którzy podczas gry korzystają z podnóżka.
- Przekrzywiona głowa – to główny problem osób grających na instrumentach smyczkowych.
- Zły kąt zgięcia w stawach biodrowych i kolanowych – to problem, który wynika z niedopasowanych ławek i krzeseł.
- Nienaturalna pozycja kręgosłupa lędźwiowego – zarówno przeprost, jak i zbyt duże zgięcie, mogą powodować problemy.
- Krzywe ułożenie odcinka piersiowego – usztywnianie tej części kręgosłupa jest charakterystyczne dla muzyków wszystkich specjalności ze względu na to, że muszą oni przez długi czas pozostawać w jednej, określonej pozycji i nie mogą przy tym korzystać z oparcia.
Gra na instrumencie, a przeciążenia narządów ruchu
Nauczyciele już podczas pierwszych zajęć powinni przekazywać swoim uczniom profesjonalną wiedzę dotyczącą prawidłowej postawy. Niestety w edukacji szkolnej często na ten aspekt kładziony jest zbyt mały nacisk. Nawet u instrumentalisty, którego postawa jest książkowa, długie ćwiczenie wymagających technicznie zadań prowadzi do zmęczenia mięśni i przykurczy. Ból może pojawiać się w rozmaitych miejscach. Osoby, które nie zdobyły potrzebnych umiejętności związanych z utrzymaniem prawidłowej postawy ciała, doświadczają problemów zdecydowanie szybciej, a odczuwany przez nie dyskomfort jest z reguły dość silny.
Warto wspomnieć o syndromie przeciążenia u muzyków. Nie jest to związane z żadną konkretną jednostką chorobową. Są to chroniczne przeciążenia , które mogą wynikać z różnych przyczyn. Wśród nich jest niewłaściwa ergonomia i przyjmowanie pozycji oszczędzające spięte części ciała, a także nieuwzględnianie przerw na odpoczynek podczas ćwiczenia utworów. Problem ten dotyczy zarówno amatorów, jak i profesjonalistów. Niepoprawnie wyuczona i niefizjologiczna technika gry to bardzo poważny i dotkliwy problem.
Postawa ciała, a poszczególne instrumenty
Poszczególne grupy instrumentów wiążą się z różnymi trudnościami technicznymi.
- Instrumenty smyczkowe – skrzypkowie i wiolonczeliści to osoby, które najczęściej cierpią na schorzenia w obrębie układu ruchu. Wśród osób grających na skrzypcach problem dotyczy przede wszystkim przekrzywionej głowy. Dużym problemem jest też sposób trzymania smyczka, który często prowadzi do przykurczów w obrębie nadgarstka.
- Instrumenty dęte – w ich przypadku postawa jest najbardziej prawidłowa. Wszelkie instrumenty dęte wymagają bowiem zdobycia umiejętności efektywnego oddychania, które nie jest możliwe gdy układ ruchu znajduje się w nienaturalnej pozycji.
- Instrumenty klawiszowe – fortepian to jeden z bezpieczniejszych instrumentów. Pewnym problemem może być tendencja do garbienia się, a także wysuwanie jednej nogi do przodu ze względu na konieczności korzystania z pedałów.
- Instrumenty strunowe szarpane – to przede wszystkim gitara. Problem dotyczy tu niesymetrycznego ułożenia nóg związanego z koniecznością korzystania z podnóżka. Dziś coraz częściej gitarzyści używają podgitarnika, który pozwala im na grę w prawidłowej, zgodnej z fizjologią, pozycji siedzącej.
Schorzenia występujące u muzyków – profilaktyka i ich leczenie
Przede wszystkim należy pamiętać, że lepiej jest zapobiegać wadom postawy niż je leczyć. A w tej kwestii kluczowym czynnikiem jest dbanie o prawidłowe ułożenie ciała podczas gry. Bardzo ważne jest też zapewnienie ciału warunków do odpoczynku. W tej kwestii kluczowe znaczenie ma możliwość całkowitego rozluźnienia mięśni podczas snu. To nocą zachodzą bowiem najważniejsze procesy regeneracyjne. Każdy muzyk powinien wyposażyć swoją sypialnię w wygodny materac, np. taki, jak ten ze sklepu https://sleepinghouse.pl/163-materace-200×190-cm. Często polecane są także ćwiczenia korekcyjne i rozciągające, a niektórzy muzycy chodzą nawet na siłownię, aby wzmacnia poszczególne grupy mięśniowe, które są narażone na największe i najbardziej niebezpieczne przeciążenia.
Na szczęście w dzisiejszych czasach istnieje wiele skutecznych metod leczenia schorzeń najczęściej występujących wśród muzyków. Powszechne problemy to m.in. zespół bólowy powięziowo-mięśniowy, zespół kanału nadgarstka, zapalenie pochewek ścięgnistych, zespół szyjny (u skrzypków), zespół żebrowo-obojczykowy czy uszkodzenia stożka rotatorów. Jakiekolwiek przewlekłe dolegliwości bólowe powinny być konsultowane z lekarzem ortopedą. Najczęściej najskuteczniejszą metodą leczenia jest udanie się do doświadczonego fizjoterapeuty. Terapia manualna i fizykoterapia potrafią zdziałać cuda!
Gra na instrumencie dla wielu osób jest prawdziwą pasją na całe życie. Jednak aby codzienne, często wielogodzinne ćwiczenia, nie odbijały się negatywnie na zdrowiu, ważne jest dbanie o prawidłową postawę już od najmłodszych lat.
